Czym jest otyłość?
Otyłość jest chorobą przewlekłą, co oznacza, że jej objawy rozwijają się powoli, przez dłuższy okres. Otyłość staje się chorobliwa, gdy pojawia się istotne zwiększenie ryzyka wystąpienia jednego lub więcej schorzeń związanych z otyłością lub poważnych chorób (znanych również jako współistniejące), które mogą skutkować albo znaczną niepełnosprawnością fizyczną, albo nawet śmiercią.
Przyczyny otyłości
Wszystkie przyczyny otyłości nie są znane. Istnieje wiele czynników, które przyczyniają się do rozwoju otyłości, w tym zaburzenia: genetyczne, dziedziczne, środowiskowe, metaboliczne i żywieniowe. Pewne uwarunkowania medyczne mogą również prowadzić do otyłości, np.: nieprawidłowa gospodarka hormonalna czy leczenie sterydami.
Opcje leczenia
Większość zachowawczych programów odchudzania opiera się na modyfikacji diety, regularnych, nadzorowanych ćwiczeniach fizycznych, psychoterapii oraz farmakoterapii w uzasadnionych przypadkach. Szacuje się jednak, że spośród osób, które uczestniczą w niechirurgicznych programach odchudzania znacznie mniej niż 5% straci znaczną część masy ciała i utrzyma wagę przez dłuższy okres czasu. Ponad 90% wszystkich osób biorących udział w tych programach wraca do swej poprzedniej wagi w ciągu jednego roku.
Trwała, istotna utrata masy ciała u pacjentów, którzy są chorobliwie otyli jest jeszcze trudniejsza do osiągnięcia. To jest główny powód, dla którego w 2018 r. na całym świecie wykonano około 400 000 bariatrycznych zabiegów chirurgicznych. Pacjenci, którzy przeszli taką operację, zakończoną sukcesem, mówią o poprawie jakości życia, interakcji społecznych, samopoczucia psychicznego, możliwości zatrudnienia i lepszej sytuacji ekonomicznej. Bardzo często pacjenci rozważający chirurgiczne leczenie otyłości są znacznie obciążeni poważnymi chorobami współistniejącymi i zastanawiają się, czy jest to rozwiązanie dla nich bezpieczne. Okazuje się jednak, że kwalifikacja kandydatów do operacji opiera się na bardzo surowych kryteriach, a operacja pozostaje najlepszą opcją dla większości z nich.
Chirurgiczne leczenie otyłości
Operacje bariatryczne należą do poważnych zabiegów chirurgicznych. Przyczyną rosnącej popularności metod chirurgicznych w leczeniu otyłości chorobowej jest:
1) stan obecnej wiedzy na temat istotnych zagrożeń dla zdrowia, związanych z otyłością chorobową,
2) stosunkowo niskie ryzyko powikłań procedur zabiegowych w porównaniu z brakiem operacji,
3) nieefektywność obecnych metod leczenia zachowawczego, którego celem jest trwała utrata masy ciała.
Kto jest kandydatem do operacji bariatrycznej?
Oznaczenie BMI (ang. Body Mass Index – wskaźnik masy ciała) pomaga ustalić lekarzowi, czy pacjent jest potencjalnym kandydatem do operacji bariatrycznej. Należy pamiętać, że wskaźnik BMI nie jest decydującym czynnikiem kwalifikującym lub dyskwalifikującym do operacji.
Operacje bariatryczne są zalecane dla osób z:
– BMI powyżej 40
– pomiędzy 16. a 70. rokiem życia
lub:
– ze wskaźnikiem BMI pomiędzy 35 a 39,9
– oraz występującą przynajmniej jedną chorobą towarzyszącą otyłości, np.:
- cukrzyca typu II
- choroba zwyrodnieniowa stawów
- nadciśnienie tętnicze
- zespół bezdechu sennego
- wysoki poziom cholesterolu.
Oblicz swoje BMI
Przygotowanie do operacji
Odpowiednie przygotowanie pacjenta do operacji jest niezbędnym czynnikiem bezpiecznego przebiegu operacji i niepowikłanego powrotu do zdrowia w bezpośrednim okresie pooperacyjnym. Przygotowanie do operacji zawiera następujące elementy:
1
Konsultacja psychologiczna
2
Konsultacja dietetyczna
3
Konsultacje z lekarzami różnych specjalizacji w zależności od potrzeb:
– kardiolog
– pulmonolog
– endokrynolog
– anestezjolog
– inny specjalista
4
Gastroskopia
5
Badania laboratoryjne: morfologia, poziom cukru, hemoglobina glikowana (HbA1c), poziom żelaza, transferryna, TSH, FT3 , FT4
6
Szczepienie przeciw WZW/B (wirusowe zapalenia wątroby
typu B)
7
USG jamy brzusznej
8
Redukcja masy ciała o 7% masy wyjściowej
9
Kwestionariusz pacjenta bariatrycznego
Prosimy o wypełnienie kwestionariusza. Odpowiedzi na zawarte w nim pytania ułatwią ewentualne zakwalifikowanie pacjenta do operacji. Odesłanie kwestionariusza nie jest obligatoryjne, jednak jego nieodesłanie może uniemożliwić udzielenie świadczenia medycznego.
Kwestionariusz – Pobierz
Rodzaje operacji bariatrycznych
W wyspecjalizowanych klinikach wykonuje się obecnie kilka różnych rodzajów operacji bariatrycznych. Podczas wyboru rodzaju operacji pod uwagę jest branych wiele czynników, w tym: wyjściowa masa ciała, choroby współistniejące, poziom ryzyka czy wiek pacjenta. Przed operacją chirurg wyjaśnia pacjentowi, na czym polegają poszczególne zabiegi i wskazuje, która operacja będzie najlepsza w danym przypadku.
Zabiegi bariatryczne wykonywane w Klinice Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej USK-2:
RĘKAWOWA RESEKCJA ŻOŁĄDKA (sleeve gastrectomy)
Rękawowa resekcja żołądka stała się w ostatnich latach najczęściej wykonywaną operacją bariatryczną na świecie. Przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym techniką laparoskopową, dzięki czemu zabieg ma charakter małoinwazyjny i umożliwia pacjentom szybki powrót do pełnej sprawności.
Operacja ma charakter restrykcyjny i polega na wycięciu ok. 80-85% objętości żołądka. W wyniku zmniejszenia pojemności żołądka do ok. 130-150 ml pacjent ogranicza ilość jednorazowo przyjmowanego pokarmu.
W trakcie zabiegu usuwana jest między innymi ta część żołądka, która odpowiada za produkcję greliny, czyli hormonu głodu, co przekłada się na mniejsze jej wydzielanie i w konsekwencji zmniejszenie apetytu i uczucia głodu. Ponieważ operacja ta wykonywana jest jedynie na żołądku, dostarczony w ograniczonej objętości pokarm przechodzi przez pozostałą nienaruszoną część przewodu pokarmowego i jest trawiony oraz przyswajany w sposób fizjologiczny.
WYŁĄCZENIE ŻOŁĄDKOWE (gastric bypass)
Wyłączenie żołądkowe należy również do najczęściej wykonywanych laparoskopowych zabiegów bariatrycznych na świecie. Operacja ta łączy w sobie zarówno komponenty restrykcyjne, jak i doprowadzające do niepełnego wchłaniania spożytych pokarmów.
Żołądek rozdziela się w taki sposób, aby z jego części znajdującej się bezpośrednio pod przełykiem wytworzyć mały zbiornik na pokarm o objętości około 25-30 ml. Po operacji pokarm dostaje się tylko do tej małej, wydzielonej części żołądka, z której przekierowywany jest od razu do jelita, przez które przejdzie znacznie krótszą niż do tej pory drogę – ominie cały żołądek, dwunastnicę i znaczną część jelita cienkiego. Oznacza to, że oprócz zmniejszenia użytecznej objętości żołądka, skraca się również część trawienną przewodu pokarmowego, przez co zmniejsza się wchłanianie spożytego pokarmu.
PĘTLOWE WYŁĄCZENIE ŻOŁĄDKOWO-JELITOWE (mini gastric bypass)
Mini gastric bypass jest również skuteczną laparoskopwą operacją bariatryczną zalecaną pacjentom otyłym, zwykle ze współistniejącą cukrzycą, hipercholesterolemią i niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym.
Zabieg polega na podzieleniu żołądka i wytworzeniu wzdłuż jego mniejszej krzywizny dość długiego, ale wąskiego zbiornika na pokarm, który połączony jest następnie bezpośrednio z jelitem cienkim w taki sposób, aby droga jaką przebywa pokarm przez przewód pokarmowy była krótsza o około 200 cm.
Mini gastric bypass, podobnie jak gastric bypass, jest zarówno operacją restrykcyjną, jak i zapewniającą niepełne wchłanianie spożytych pokarmów. Mały zbiornik na pokarm wypełnia się szybko niewielką ilością jedzenia i powoduje wczesne uczucie sytości.
BARIATRYCZNE ZABIEGI REWIZYJNE: (reoperacje bariatryczne)
Mini gastric bypass jest również skuteczną laparoskopwą operacją bariatryczną zalecaną pacjentom otyłym, zwykle ze współistniejącą cukrzycą, – rękawowa resekcja żołądka lub wyłączenie żołądkowe po przebytym opaskowaniu żołądka
– operacje rewizyjne po rękawowej resekcji żołądka
– operacje rewizyjne po wyłączeniu żołądkowym (gastric bypass).
Pobyt w szpitalu po rewizyjnej operacji bariatrycznej zajmuje dzień lub dwa więcej niż po pierwotnym zabiegu operacyjnym, ponieważ jest to operacja o podwyższonym ryzyku powikłań i pacjent wymaga dłuższego monitorowania stanu zdrowia. Chirurg operuje bowiem tkanki zbliznowaciałe, o upośledzonym ukrwieniu i gorszych zdolnościach do gojenia się.
Po opuszczeniu szpitala większość pacjentów wraca do zdrowia i normalnego trybu życia w ciągu mniej więcej kilku tygodni.
Ryzyko operacji rewizyjnych może dotyczyć:
– dłuższego czasu operacji
– konieczności zamiany operacji laparoskopowej na operację klasyczną w trakcie trwania zabiegu
– większej utraty krwi
– zakażenia wewnątrzbrzusznego
– nieszczelności w linii zespoleń chirurgicznych.
Życie po operacji bariatrycznej
Operacja bariatryczna nie jest cudownym panaceum na otyłość, ale raczej poważnym narzędziem pomagającym schudnąć po to, by być zdrowszym oraz cieszyć się dłuższym i bardziej satysfakcjonującym życiem. Długotrwała poprawa po przebytej operacji zależy od przestrzegania wytycznych dotyczących diety, ćwiczeń fizycznych i zmiany stylu życia.
Po opuszczeniu szpitala pacjent przyjmuje przepisane przez lekarza leki. Niektóre z nich przyjmować trzeba przez kilka miesięcy po zabiegu, a inne przez całe życie.
W leczeniu bólu nie należy przyjmować niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NSAID), takich jak aspiryna, ibuprofen itp. Leki te zwiększają ryzyko powikłań pooperacyjnych.
Aby zapobiec pooperacyjnym niedoborom pokarmowym należy codziennie przyjmować następujące witaminy i minerały:
Suplementy multiwitaminowe
Przyjmować codziennie preparaty multiwitaminowe i mineralne zawierające minimum 18 mg żelaza, 400 mg kwasu foliowego, a także selen, miedź i cynk.
Wapń
Przyjmować 1200 do 2000 mg dziennie celem zapobiegania niedoborom wapnia i chorobom kości. Aby zwiększyć wchłanianie, należy przyjmować suplement wapnia w dwóch lub trzech podzielonych dawkach w ciągu dnia. Cytrynian wapnia jest preferowaną formułą wapnia.
Witamina D
Przyjmować od 800 do 1000 jednostek międzynarodowych (IU) witaminy D dziennie. Tą łączną ilość należy przyjmować jako 400-500 jednostek międzynarodowych (IU) dwa razy dziennie z dodatkiem wapnia.
Witamina B12
Przyjmować 500 mg witaminy B dziennie. Można ją przyjmować jako tabletkę, tabletkę podjęzykową lub płyn. Należy pamiętać, że całe tabletki muszą być zmiażdżone.
Pacjent być może będzie także potrzebować dodatkowych suplementów z kwasu foliowego lub żelaza, szczególnie dotyczy to miesiączkujących kobiet.
Kobietom w wieku rozrodczym nie zaleca się zachodzenia w ciążę w ciągu dwóch lat od operacji bariatrycznej. W rozwijającej się w tym okresie ciąży może dojść do uszkodzenia płodu i wystąpienia wad wrodzonych.
Czas powrotu pacjenta do pracy zawodowej zależy od jego ogólnego stanu zdrowia i kondycji fizycznej przed operacją. Wielu pacjentów wraca do życia zawodowego dwa tygodnie po operacji, bez żadnych ograniczeń aktywności. Jednak niektórzy potrzebują dodatkowych dwóch tygodni. Powrót do pełnej sprawności jest różny dla każdej osoby i zazwyczaj trwa około sześciu tygodni.
Po zabiegu dietetyk przygotowuje dla pacjenta plan żywieniowy, który należy bezwzględnie stosować. Przez pewien czas może być to dieta płynna, po której następuje przejście do pokarmów miękkich lub przecieranych, a ostatecznie do pokarmów stałych.
W pierwszym okresie powrotu do zdrowia mogą występować trudności z dostarczeniem organizmowi wystarczającej ilości płynów. Celem powinno być wypicie od 1,5 do 2 l lub więcej płynów dziennie, aby uniknąć odwodnienia, zaparć i powstawania kamieni nerkowych.
Wytyczne żywieniowe ograniczają ilość spożywanych kalorii, zapewniając jednocześnie zrównoważone posiłki, aby zapobiec niedoborom składników odżywczych i zachować tkankę mięśniową. Każdy pacjent inaczej toleruje zalecaną dietę. Zaleca się stosowanie diety o niskiej zawartości kalorii, tłuszczy i cukru. Celem jest dostarczenie minimum 65-75 g białka dziennie. Pokarmy wysokobiałkowe obejmują: jajka, mięso, ryby (tuńczyk), owoce morza, drób, tofu, mleko, soję, twarożek i jogurt. Nie należy się martwić, jeśli nie uda się osiągnąć takiej ilości dostarczanego białka w ciągu pierwszych kilku miesięcy po operacji.
Wskazówki dotyczące spożywania posiłków:
– jeść powoli i przeżuwać dokładnie małe kawałki jedzenia
– unikać ryżu, chleba, surowych warzyw, świeżych owoców i mięs, które nie są łatwo przeżuwalne, takich jak wieprzowina i stek; mięso mielone sprawdza się w takich przypadkach lepiej
– z miękkich i stałych produktów spożywczych należy zjeść tylko trzy kęsy na jeden raz, a następnie odczekać co najmniej 20 minut przed zjedzeniem więcej
– jeść zbilansowane posiłki małymi porcjami
– unikać używania słomek do picia i spożywania napojów gazowanych, gumy do żucia i lodu, ponieważ mogą one wprowadzić zbyt dużo powietrza do żołądka i spowodować dyskomfort
– unikać cukru, żywności i napojów zawierających cukier, słodyczy o wysokiej zawartości cukrów prostych oraz soków owocowych.
Z czasem można zwiększać różnorodność posiłków i zmieniać konsystencję żywności w swojej diecie na produkty stałe. Niektóre produkty spożywcze mogą być początkowo źle tolerowane, takie jak: czerwone mięso, kurczak, chleb, owoce i warzywa o wysokiej zawartości błonnika. Z czasem to się zmieni.
Bardzo ważne jest, aby pacjent pozostawał dobrze nawodniony – powinien pić około 1,5-2 l płynów dziennie, chyba że jego stan zdrowia na to nie pozwala.
Napoje alkoholowe będą miały intensywniejsze działanie na organizm i należy ich unikać lub spożywać je ostrożnie.
Należy starać się ćwiczyć od 30 do 45 minut dziennie, trzy do pięciu razy w tygodniu. Początkowo zalecany jest 5-minutowy spacer rano i późnym popołudniem. Jeśli pacjent dobrze znosi taką aktywność fizyczną, należy wydłużać spacery o pięć minut, aż do 15-minutowych spacerów dwa razy dziennie. Następnie można wprowadzić ćwiczenia, takie jak: jogging, pływanie lub korzystanie z roweru stacjonarnego.
Koszty
| Lp. | Nazwa procedury medycznej | Skrót | Cena |
|---|---|---|---|
1. | Rękawowa laparoskopowa resekcja żołądka (zabieg) | BAR1 | 18 900,00 PLN |
2 | Laparoskopowy Gastric bypass (zabieg) | BAR2 | 22 500,00 PLN |
3. | Hospitalizacja w Klinice Chirurgii Ogólnej
i Transplantacyjnej – 1 doba | BAR3 | 1 450,00 PLN |
4. | Konsultacja dietetyczna wraz z zaleceniami żywieniowymi | BAR4 | 310,00 PLN |
5. | Konsultacja dietetyczna | BAR5 | 230,00 PLN |
6. | Indywidualnie opracowany 7-dniowy jadłospis | BAR6 | 210,00 PLN |
7. | Konsultacja lekarska (Ośrodek leczenia otyłości) | BAR7 | 255,00 PLN |
8. | Konsultacja psychologiczna | BAR8 | 230,00 PLN |
Zespół
Chirurgiczne leczenie otyłości w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym Nr 2 PUM w Szczecinie:
dr n. med. Krzysztof Kaseja
Specjalista chirurgii ogólnej i naczyniowej
Jeden z najbardziej doświadczonych polskich chirurgów, zajmujących się chirurgicznym leczeniem chorobliwej otyłości. Zabiegi z zakresu chirurgii bariatrycznej wykonuje od ponad 20 lat. Szkolenia z tej dziedziny chirurgii odbył w Hallein (Austria), Barcelonie (Hiszpania), Paryżu (Francja). Prowadzi kursy doskonalące z chirurgii bariatrycznej dla polskich chirurgów.
mgr Natalia Komorniak
Dietetyk